Vücudumuz birtakım fonksiyonlar için bazı vitamin ve minerallere ihtiyaç duyar. Dışarıdan alınan bu vitamin ve mineraller, pek çok sağlık sorununun da önüne geçer. Demir de vücudun ihtiyacı olan minerallerden bir tanesidir. Demir, kandaki oksijeni vücuda taşımakla görevli olduğundan vücut için vazgeçilmez minerallerdendir. Vücudumuz tarafından üretilmeyen, ancak besinler yoluyla vücuda alınabilen demir, bağışıklık sistemini güçlendiriyor; eksikliğinde yorgunluk, halsizlik, sinirlilik, baş ağrısı, konsantrasyon bozukluğu gibi sorunlar yaratıyor.
Yetişkinlerde demir eksikliğinin en belirgin sebepleri; çay, kahve tüketiminin fazla olması, etin kavrularak ya da fırında fazla pişirilmesi ile sosis, salam gibi işlenmiş besinlerin sık tüketilmesidir. Bazı kişilerde demir bağırsak tarafından yeterince emilemez. Bu da demir eksikliğine neden olan bir başka etkendir. Kadınlardaki aşırı adet kanaması, sık ve fazla sayıda doğum, düşükler, kürtaj yaptırmış olmak, mide-bağırsak sistemindeki iyi ya da kötü huylu tümörler de demir eksikliğinin sebeplerindendir.
Demir eksikliğine bağlı kansızlık bazı durumlarda belirti göstermez. Demir eksikliği rutin sağlık kontrollerinde yapılan kan tahlillerinde teşhis edilebilir. Demir eksikliğinin belirtileri arasında;
Cilt solgunluğu,
Vücutta güçsüzlük, yorgunluk,
Konsantrasyon bozukluğu,
Baş ağrısı,
Ellerde ve ayaklarda uyuşma,
Sinirlilik hali,
Kulakların uğuldaması,
Dudaklarda çatlaklar ve ağız kenarında yaralar,
Tırnakların çabuk kırılması,
Saçlarda dökülme sayılabilir.
Demir eksikliğinin ileri derece belirtileri arasında; çarpıntı, toprak veya buz yeme, yavaşlayan tiroit fonksiyonları ve huzursuz bacak sendromu gibi durumlar da görülür. Çocuklarda demir eksikliği belirtilerinde ise karşımıza çocuklarda yürüme-oturma-konuşmasında gecikme, öğrenmede güçlük ortaya çıkabilir.
"Demir eksikliği için ne yemeliyiz?" sorusu toplumda en çok merak edilen konulardan biridir. Demir eksikliğinden korunmak için kayısı, kuru baklagiller, taze sebze ve meyve bolca tüketilmelidir. Demir eksikliğinde ne yenmeli konusunda yapılabilecek en doğru davranışlardan biri de C vitaminini sık tüketmektir.
Çünkü C vitamini demirin bağırsaklardan emilimini artırır. Demir eksikliğinde ne yenmemeli sorusu da oldukça önemlidir. Kafeinli içecekler, süt ve kepek demir emilimini azalttığı için sık tüketilmemelidir. Ayrıca B12 vitamini alımı da demir eksikliğinde oldukça önemlidir. Çünkü B12 kırmızı kan hücrelerinin kemik iliğinde üretilmesini sağlar ve kansızlığa yol açabilir.
Demirin bağırsaktan emilimini artırmak için;
C vitamini demirin emilimini artırır. Bu nedenle yumurtayı portakal suyu veya domatesle, köftenin yeşil salata ile tüketilmesi demirim emilimin artırmak açısından önemlidir. Mayalı ekmekteki demir mayasız ekmeğe göre daha çok emilir. İyi pişmemiş kuru baklagiller ya da kepek ekmeği demirin emilimin azaltır. Posalı gıdalarla beslenme demirin emilimini azaltır. Gıdaları saklamakta kullandığımız alüminyum, paslanmaz çelik ve teneke de demirin emilimin azaltır.
Demir eksikliğini önlemenin bir yolu da çay ve kahveyi yemek sırasında ya da hemen sonrasından tüketmemekten geçiyor. Çay ve kahveyi mümkün olduğunca ara öğünlerde tüketmeye özen gösterin. Ayrıca çayı açık ve limonla birlikte tüketmekte fayda vardır. Kırmızı kan hücresi sayısını arttırmak için demir ve B12 başta olmak üzere vücudun ihtiyaç duyduğu minerallerin tam olarak alınması önemlidir.
Yani sadece demir, b12 ve folik asit bakımından zengin besinleri tüketmek yerine diğer mineral ve vitaminlerin bulunduğu gıdaları da yemelisiniz. Kansızlık çeşitli seviyelerde olabilir ve bazı durumlarda sadece gıdalar yoluyla yeterli miktarda demir, B12 almak mümkün olmayabilir. Bu durumlarda doktorunuza danışarak demir veya B12 takviyesi kullanabilirsiniz.